Voorzitter,

Hoe goed is het Nederlandse pensioenstelsel? Daarover kan verschillend worden gedacht. Negativo’s verwijzen graag naar de aanhoudend lage rentes en de daarmee geassocieerde gevaarlijk lage dekkingsgraden. Positivo’s verwijzen trots naar onze nationale spaarpot van meer dan 1200 miljard euro, een waarlijk astronomisch bedrag. Negativo’s signaleren dat het stelsel de laatste tijd is gezakt op de internationale ranglijstjes. En Positivo’s constateren dat die afdaling begon bij de eerste plaats en eindigde bij de tweede.

[Read more…]

Het was zover: mijn maidenspeech. Eerst voorbereid voor het plenaire debat met staatssecretaris Wiebes over het afschaffen van de VAR voor ZZPers, maar zoveel ZZPers vonden dat bij nader inzien een onaf idee dat de Eerste Kamer de staatssecretaris vroeg het eerst maar af te maken. Zonde van de speech, maar daardoor schoof mijn debuut door naar een zo mogelijk nog grootser en meeslepender evenement: de Algemene Financiële Beschouwingen.

Daarbij kan en mag het over heel veel gaan. Offcieel komen de verschillende begrotingen nog apart voorbij en wordt er ook nog een keer apart gediscussieerd over het belastingplan, maar het is niet verboden daar een voorschot op te nemen – en dat gebeurde dan ook op grote schaal.

Mijn verhaal ging over de lessen van het verleden, de opgave van het heden en de risico’s van de toekomst, en staat hieronder op deze website. Maar waar ik niet op had gerekend is dat zo ongeveer op dezelfde dag in de Tweede Kamer de ontknoping werd verwacht van het lastenverlagingsplan van 5 miljard. En zo moest ik tot op het laatste moment mijn tekst aanpassen aan de actualiteit, want het maakte voor het debat in de Eerste Kamer toch wel uit of D66 daar in de Tweede Kamer voor ging stemmen, tegen ging stemmen of nog zat te onderhandelen.

Het werd uiteindelijk de tweede optie, en daarmee kwam onze Eerste Kamer fractie behoorlijk in de schijnwerper te staan. Zeker, we hebben een eigen verantwoordelijkheid, maar de opvatting van de Tweede Kamer collega’s telt zwaar mee. En als de D66 stemmen onmisbaar zouden blijken te zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer, dan wordt dat nog een interessante afweging.

Het werd een leerzame dag, de 17e november. Minister Dijsselbloem en staatssecretaris Wiebes reageerden uitgebreid op alle vragen en opmerkingen, en wij waren nog maar net voor middernacht klaar. De minister en ik werden het wel eens over de lessen uit het verleden. Het heden was vooral aanleiding tot een stoelendans rond lastenverlaging. En rond de toekomst toonde de minister zich een onversneden optimist, iets waar ik moeilijk bezwaar tegen kan hebben – maar langdurige stagnatie in Europa, met lage rentes, lage investeringen en lage groei is helaas niet uit te sluiten. Uiteindelijk wilde de minister dat ook wel toegeven.

Vaak ontbreekt de tijd en de ruimte om in de Eerste Kamer werkelijk te reflecteren op wat er aan de achterkant van alle politieke kibbelarij feitelijk aan de hand is. Bij deze gelegenheid was die mogelijkheid er wel. Dat maakte het tot een bijzondere kans voor een debuterend lid.

Het is een eer en een voorrecht in deze schitterende zaal het woord te mogen voeren, een kans waar elk nieuw Eerste Kamer lid zelfs onder de toezegging van noninterruptie met passende plankenkoorts naar uitziet. Wie toetreedt tot de Senaat, wordt onderdeel van een illustere traditie, met Romeinse voorgangers die in toga’s trachtten Europa te regeren vanuit Rome, en met Amerikaanse tijdgenoten die in donkerblauwe pakken de wereld naar hun hand trachten te zetten vanuit Washington, beide overigens met wisselend en in de tijd teruglopend succes. [Read more…]

De Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer vormden een bijzonder ritueel. Gedurende een volle werkdag zat bijna het hele kabinet (de afwezige ministers laten zich nederig excuseren) te luisteren naar de observaties van de fractievoorzitters, die varieerden van een hartstochtelijk pleidooi voor de Friese omroep tot brede vergezichten over Europa en de wereld. Daar tussendoor viel het woord ‘nepparlementariers’, met onmiddellijk daarop volgend een kribbige interventie van de Eerste Kamer voorzitter die daarmee haar finest minute van de dag beleefde.

De D66 fractievoorzitter Thom de Graaf, die debuteerde in deze rol, hield een mooi betoog en diende aan het einde van de avond een aantal succesvolle moties in. De minister-president was toen al een paar uur aan het woord geweest en deed dat met bewonderenswaardige blijheid. Ruim na middernacht verspreidden de Eerste Kamer leden zich weer over Nederland na een dag vol doorzettingsvermogen, waarbij Ipad en mobiel menigeen gelukkig de mogelijkheid bood om het aangename luisteren te verenigen met het nuttige communiceren.

Een paar dagen later vierde de Staten-Generaal hun 200e verjaardag, in een zeldzame Verenigde Vergadering van Eerste en Tweede Kamer. Met de Koning als eregast luisterden de leden naar toespraken die de zelftevredenheid niet geheel wisten te ontwijken, en naar (voornamelijk Engelstalige gezongen) muziek. Ook de minister-president was weer aanwezig en wenste de institutie een lang leven toe. Dat zal best lukken – als de democratie maar niet te gemakkelijk uitgaat van haar eigen vanzelfsprekendheid.

 

Tot verbazing van veel Nederlanders blijkt Nederland bij kritische beschouwing eigenlijk een prima land te zijn. En dat niet op grond van vage sentimenten, maar op grond van solide vergelijkende statistieken: over concurrentiekracht, over gezondheidszorg, over het aantal musea per inwoner en nog zo wat. Er is maar één echte uitzondering op die regel, en dat is vreemd genoeg het Nederlandse energiebeleid. Wij zijn het land dat de windmolen uitvond, maar wij zijn de technologie inmiddels kwijtgeraakt aan Denemarken en bovendien zelf geheel onderaan beland in het Europese duurzame energie klassement. En veel hoger komen we voorlopig niet: onze toch al matige nationale ambities op dit terrein worden door het zittende kabinet eerder naar beneden dan naar boven bijgesteld.

[Read more…]